6502 Sayılı Kanunun Getirdiği Yenilikler Hakkında Ufak Bir İnceleme
4077 sayılı Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun 1995 yılında yürürlüğe girdiğinden bu yana tüketici hakları
konusunda Türkiye’de önemli bir gelişme kaydetmiş; 2003 yılında
gerçekleştirilen kapsamlı değişiklikler de tüketici hareketine ivme kazandırmıştır.
Ancak bu düzenlemelerin tümünün, AB mevzuatı ile uyumunun sağlanması için
gözden geçirilmesi ve aynı zamanda kısa süre önce değişen Türk Borçlar Kanunu
ve Türk Ticaret Kanunu hükümleri ile de uyumun sağlanması değişiklik ihtiyacını
doğurmuştur. Bu kapsamda hazırlanan 6502
sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve 28.11.2013 tarihinde Resmi Gazete ’de yayınlanmıştır. Kanun
yayınlandığı tarihten itibaren 6 ay
sonra yürürlüğe girecektir.
Bu yazımızda 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’ un getirdiği
önem arz eden değişikliklerden kısaca bahsetmek istiyoruz.
Ayıplı Mal Karinesi
(Madde 10)
6502 sayılı Kanun’un 10.
Maddesinde ispat yüküne ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Bu bağlamda tüketici
lehine getirilmiş olan bir ispat kolaylığı benimsenmiştir. Teslimden itibaren
altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların teslim anında var olduğu kabul edilmiştir.
Kanun koyucu bir malın altı ay
sorunsuz çalışmasını, hayatın olağan akışına uygun olarak kabul etmiştir. Bu
süre içinde mal bozulmuşsa, kaynağında yani teslim anında var olan bir ayıbın
yattığı sonucuna varmış ve satıcının bunun aksini ispat etmesi imkânının her
zaman olduğunu belirtmiştir. Ancak bazı mallar açısından tüketiciye bu tür bir
ispat kolaylığı getirilmesinin satıcıyı mağdur edebilmesi söz konusudur. Bu
açıdan hâkimin, ayıbın ve malın niteliğini takdir ederek, ayıbın teslim anında
var olduğu konusundaki ispat yükünün yine tüketicide olduğuna karar vermesi
mümkündür. Ayıplı malda tüketicinin
seçimlik haklarından faydalanabilmesi için ayıbı belirli bir süre içinde ihbar
etmesi yükümlülüğü kaldırılmıştır.
Taksitle Satış
Sözleşmeleri ve Tüketici Sözleşmeleri İçin de Getirilen Cayma Hakkı İmkanı
(Madde 18 ve Madde 24)
6502 sayılı Kanun’un 18. maddesi
ile 4077 sayılı Kanunda taksitle
satışlarda yer almayan cayma hakkına ilişkin düzenleme getirilmiştir.
18. Maddenin birinci fıkrasında tüketicinin yedi gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin taksitle satış sözleşmesinden
cayma hakkına sahip olduğu düzenlenmiştir. İkinci fıkrasında ise satıcı veya
sağlayıcının cayma hakkı konusunda tüketiciyi bilgilendirmek zorunda olduğu da
hüküm altına alınmıştır.
6502 sayılı Kanun’un 24. Maddesi yapılan
düzenleme ile de ilk defa
tüketici kredisi sözleşmelerinden on
dört gün içinde cayma hakkı getirilmiştir. Bu husus kanun gerekçesinde şu
şekilde ifade edilmiştir Kimi zaman tüketici kredisi sözleşmesi tüketicinin
ödeme gücünü aşabilmektedir. Dolayısıyla tüketicilere, on dört günlük süre
içinde düşünüp duruma göre cayma hakkını kullanma imkânı verilmiştir. Aslında
tüketicilere cayma hakkı verilmesi kredi verenlerin de lehinedir. Zira bir kaç
ay sonra ödeme güçlüğüne düşecek bir müşteri, kredi veren açısından riskli bir
müşteri olacaktır. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi
içinde kredi verene yöneltilmiş olması yeterli olacaktır.
Bankaların Yıllık
Üyelik Aidatı Olmayan Kredi Kartı Seçeneği Bulundurması Zorunluluğu (Madde
31/3)
5464 sayılı Banka Kartları ve
Kredi Kartları Kanununun 13. maddesinin ikinci fıkrası ve 24. maddesinin
dördüncü fıkrası bankaların kredi kartlarından yıllık üyelik ücretleri
almalarına imkân tanımaktadır. Bununla birlikte uygulamada bankaların
düzenledikleri sözleşmelerde yıllık üyelik ücreti tutarını açıkça
belirtmedikleri veya ilgili bölümü boş bıraktıkları görülmektedir. Bu durum da
tüketici mağduriyetlerine sebep olmaktadır. Nitekim binlerce tüketicinin
tüketici hakem heyetlerine ve tüketici mahkemelerine başvurduğu bilinmektedir.
Bankaların bu uygulamasına yapılan itirazlar neticesinde konuya ilişkin Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 2.5.2008
tarihli 2008/4345 esas ve 2008/6088 karar sayılı Kararında üyelik
ücretine ilişkin sözleşme şartı haksız şart olarak değerlendirilmiş ve
tüketiciden üyelik ücreti alınamayacağına hükmedilmiştir. Buradan hareketle, 6502
sayılı Kanun’un 31. Maddesinin 3. Fıkrası uyarınca; kart çıkaran kuruluşların,
tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri
bir kredi kartı türü sunmaları zorunlu hale getirilmiştir. Ancak bu düzenleme, yıllık
üyelik aidatlarını tamamen kaldırmaya yönelik değildir.
Konut Kredilerinde
Erken Ödemelere İlişkin Düzenleme ile Erken Ödeme Tazminatına İlişkin Koşullar
(Madde 37)
6502 Sayılı Kanun’un Tüketici
Sözleşmeleri başlıklı dördüncü kısmının Konut Finansmanı başlıklı üçüncü
bölümünde daha önce yer verilmeyen erken ödeme konusu 37. Maddede ayrıca ele
alınmıştır. Bu hükme göre; konut kredilerinde tüketici vadesi gelmemiş bir veya
birden çok taksit ödemesi yapabileceği gibi, konut finansmanı sözleşmesini
feshederek kredi borcunun tamamını erken kapatabilecektir. Gerek taksitlerin
erken ödenmesi gerekse kredi sözleşmesinin feshi nedeniyle kredinin tümünün
erken geri ödenmesi halinde kredi veren, erken ödenen miktara göre gerekli faiz
ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapma yükümlülüğü altına sokulmuştur.
Bu bağlamda tüketicilerin erken ödemeye teşvik edilmesi amaçlanmıştır.
Aynı maddenin ikinci fıkrasında,
erken ödemenin akdi faiz oranının sabit olduğu bir dönem içinde gerçekleşmesi
koşuluyla konut finansman kuruluşunun erken ödeme tazminatı talep edebileceği yönünde
düzenleme yapılmıştır. Ancak bu tazminat,
gerekli faiz indirimi yapılarak hesaplanan ve tüketici tarafından konut
finansmanı kuruluşuna erken ödenen tutarın kalan vadesi 36 ayı aşmayan
kredilerde %1’ini, kalan vadesi 36 ayını aşan kredilerde ise %2’sini geçemeyecektir.
Hükmün son cümlesinde ise akdi faiz oranının değişken olduğu bir dönemde erken
ödeme yapılması durumunda herhangi bir tazminat talep edilemeyeceğini hükme
bağlamıştır.
Yukarıda inceleme konusu
yaptığımız hükümler yeni veya eskiyi revize eden pek çok hüküm içeren
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un olumlu-olumsuz bütün yönleri uygulama sırasında
göze çarpacaktır.
Av. Emre Esmer
